«Onsdag, 26 februar, 1976. Nordvestkuling og snøbyger. Dei fiska bra med torsk nord for Svinøya. Bra med både silo og tørrhøy att til dyra». «Onsdag, 07 mars, 1984. Avberre markar, men skiftande vèr. Dårleg sjøvèr». «Onsdag, 18 juni, 1986. Bra vèr. Sønnavind og litt skodde ut i havet. Lite laks i nøtene. Ingenting å få på trode. Ikkje byrja på slåtten». «Søndag, 01.juli, 2007. Nydeleg i dag. Strålande sol». «Fredag, 09 november, 2007. Nordvestleg sterk storm. Skadevèr for både dyr og folk». «Onsdag,18 august, 2009. Fint og varmt. Graset enno i god vekst».......
Vèrdagbøkene til far, kan raskt føre ein nokre tiår attende i tida. I korte ordelag, skildrar far vèr og vind. Fiskeriet. Dyra ikring seg. Og naturen og årstidene sine skiftingar. Det som var viktig for han, gjennom kvardagens gjeremål. Som regel var det «Almanakken» som vart nytta til daglege nedteikningar. Innimellom ein årskalender frå «Bud og Hustad Forsikring». Små bøker, som var lette å putte i baklomma på dongeribuksa, saman med ein blyantstump, eller inn med kanten på skapet heilt øvst i kroken på kjøkkenet.
At vèret hadde stor tyding på den vesle halvøya ut mot storhavet, lærte ein tidleg å forstå. Vèrmeldinga var oppvekstens viktigaste kringkastings-program. Medan den litt monotone stemma frå radioen – eit snev nasal og på beste riksmål, breidde seg i kjøkkenet, måtte det vere knyst stilt i heimen. «Liten bris» var bra. Sønnavinds-kuling tydde oftast også kraftig regn. Verst var det når meldingane spådde vind frå nord og nordvest. Kald nordavind stod då rett inn frå havet mot bygda, og storbåra braut høgt inn over land. Lydde meldingane på «storm ved Stad», visste ein kva det tydde. Båtane vart dratt på land. Nøter og garn dratt inn. På somarstid måtte tørrhøy bergast frå hesjar og markene. Og alt laust vart tjora fast.
Men, meteorologisk institutt hadde langt ifrå monopol på vèr og vind i ytre strøk! Nei. Nærkontakten med naturen året rundt, og avhengighet av jorda og sjøen, vekte ei årvakenheit for detaljane i omgjevnadane ikring seg. Å notere nokre ord om vèret, fisket og livet på småbruket, vart eit dagleg ritual for far. Og vel så viktig som vèrmeldinga frå NRK, var dei ulike merketeikna, som hadde gått i arv i generasjonar. Dyra hadde ein slags sjuande sans, meinte far. Når sauene trekte innover fjellet, ja, då var det finvèr i vente. Trekte dei mot bygda, kunne ein vente uvèr. Når kyrne rista seg i båsen, tydde det på dårleg vèr. Særskilt dersom kubjella vart svart. Og når katten åt gras, kunne ein vente regn. Ravna kunne varsle om ulukke. Og kom reven nær husa, kunne ein vente vèromslag. Om gauken gol tidleg, var det teikn på ein god somar. Ein stor ring rundt sola, gav vonleg godvèr. Og, ring rundt månen, varsla snø. Ei vakker stjernenatt, var fint å sjå på. Men kunne og tyde på ventande vind. Makrellskyer varsla godvèr, men «aftenrød, gjør morgon blød», skreiv far. Mykje rognebær, tydde på ein kald vinter. Og – gløda det lenge i veiken etter at stearinlyset var sløkt, så kunne ein vente storm. Ein måtte aldri leggje riva ifrå seg med tendane opp – for då kom regnet. Og, det var eit dårleg teikn dersom rivene kom borti kvarandre, når ein breidde høy. Kvar månad gjennom året, hadde sine merkedagar. Dersom Kyndelsmesse, 02 februar, hadde finvèr, tydde det på ein tidleg vår. Mars var ein «trulaus» månad. Det som grodde då, skulle visne før våren var omme, skreiv far. Frost 14 april, fyrste somardagen, tydde på ein kald somar. Men, ein kald mai, kunne likevel tyde på varme somarmånader. Dersom hundedagane, 23 juli, gjekk inn med godvèr, ville dei gå ut med regn. Og sjølv om ein fekk ein varm august, kunne ein vere førebudd på frostnetter allereie i slutten av månaden. Regna det fyrste november, vart det mykje regn fram til jul. Men ein klar og fin 1. juledag, tydde godt for året som kom.
Frekvensen av almanakker og vèrdagbøker i norske kjøkken er nok liten i dag. Kven tenkjer vel lenger på kva det tyder at trosten slår seg ned på markene, eller at gauken gjel tidleg eller seint i mai? Kven treng bry seg om vindretningar og skydekke, eller om husdyra har ein sjuande sans? Vi treng ikkje lenger forhalde oss til vèr og vind, for å dekkje våre grunnleggande behov. Det meste forventast å kome av seg sjølv! Framgong og utvikling, kan det kallast. Men, når eg les i far sine vèrnotatar, undrar eg meg på - om det også er eit tap, folk? Tap av medvit i høve det som vi har ikring oss. Tap av nærleik til naturen. Til dyra. Og til omgjevnadane. Og, i ei tid der vårt heilskaplege globale miljø bør vere i vårt kollektive medvit, undrar eg meg på om vi på utviklinga sin veg - kanskje har tapt forståing for - at omsuten for natur og miljø eigentleg må starte hjå kvar einskild av oss?